 |
| Blaine Harden (2012) Vlucht uit Kamp 14 ('Escape from Camp 14'). |
Een korte, duidelijke omschrijving van de inhoud van het boek staat op nu.nl en iets uitgebreider in Trouw. Ik geef hier nog wat zaken die mij zijn opgevallen. Vooral waarom het boek belangrijk is voor je perspectief op het leven, je referentie-kader.
Als wij een voorbeeld moeten geven van de ergste misdaden tegen de mensheid, dan noemen we meestal de concentratiekampen van Hitler. Sommigen zullen ook nog aan de Goelag Archipel refereren. Maar toen de tweede wereldoorlog afliep, begonnen de concentratiekampen in Noord-Korea. En die zijn er nog steeds. Die duren nu dus al 60 jaar. Die zijn niet primair bedoeld om mensen om te brengen, maar het zijn werkkampen, strafkampen. Met recht kunnen het concentratiekampen genoemd worden. Ze zijn omgeven met hekken die onder stroom staan, dodelijk als je ermee in aanraking komt. De hoofdpersoon van het boek Shin noemde zelf de kampen in Noord-Korea veel erger dan Hitler's concentratiekampen omdat dictator Kim zijn eigen volk laat doodwerken in de kampen. Er zijn 5 grote kampen met totaal zo'n 210.000 gevangenen [2]. Dat ze bestaan is niet aan twijfel onder hevig. Het boek gaat over een jongen die in één zo'n concentratiekamp (kamp 14) geboren is, ontsnapte uit het kamp, en ontsnapte uit Noord-Korea. Er ontsnappen meer 'gevangenen' (=burgers) uit Noord-Korea, maar ontsnappen zowel uit zo'n concentratiekamp én ook nog uit Noord-Korea is uniek. Voor zover bekend is de jongen Shin de enige ter wereld. Het verhaal over 'het leven' in zo'n kamp, de ontsnapping en de verdere vlucht door China wordt op een heel feitelijke manier verteld door de journalist Harden. Geen morele of politieke oordelen. Blaine Harden is gespecialiseerd in Noord-Korea en heeft alle moeite gedaan om de feiten te checken en veel vluchtelingen en onderzoekers geinterviewd om achtergronden helder te krijgen. Het boek is daardoor nauwgezet en betrouwbaar. Maar ook zeer leesbaar, omdat je wilt weten hoe hij ontsnapt is, en hoe het hem verder vergaan is. En je leeft met hem mee.
 |
| kampwetten in kamp 14 |
Gevangenen (eigenlijk: dwangarbeiers) moeten 12 uur per dag werken en hebben altijd honger. De kampregels [3] zijn meedogenloos: op het beramen van een poging tot ontsnappen staat de doodstraf. Maar het gaat verder: iedere gevangene die weet heeft van plannen van medegevangenen om te ontsnappen en dit niet meldt wordt gestraft, gemarteld of ge-executeerd. Gevangenen krijgen 'beloning' in de vorm van iets meer eten, als ze hun medegevangenen verraden. Ook werden de kinderen gedwongen een 'ongehoorzame' leerling te slaan. Daardoor verdwijnt iedere solidariteit onder de gevangenen die je toch in eerste instantie zou verwachten. Onder zo'n regime ben je dus bang voor je medegevangenen én de opzichters.
Wat het met een mens doet
De jongen Shin had geen band met zijn moeder. Zo vaak hij kon stal hij haar kleine dagrantsoen zonder te beseffen dat ze dan zelf niet te eten had. Dat doet honger met je. Pas buiten Noord-Korea heeft hij 'geleerd dat een goed opgevoed kind van zijn moeder hoort te houden'. Verbazingwekkend. "In de jaren na zijn ontsnapping uit het kamp, ontdekte Shin dat veel mensen warmte, veiligheid en genegenheid met de woorden 'moeder', 'vader' en 'broer' associeren. Die ervaring had hij niet gehad." Uiteindelijk doet hij iets in het kamp wat hij in de eerste interviews uit schaamte altijd verzwegen had en pas nadat hij een soort vertrouwensband met Harden heeft opgebouwd, durft te vertellen. De wetten van het kamp dwingen een gevangene onmenselijke dingen te doen. Menselijkheid wordt vernietigt. Veel later, wanneer hij al enige jaren in vrijheid leeft krijgt hij hier wroeging over. En heeft hij last van nachtmerries.
Shin vertelt dat hij het moeilijk vindt "om ergens iets voor te voelen". Shin:
"Ik had geen idee wat medeleven of droefheid betekende. Ze voedden ons vanaf onze geboorte zo op, dat we niet over normale menselijke gevoelens beschikten. Nu ik uit het kamp ben, moet ik leren wat emoties zijn."
"Soms probeer ik te huilen en te lachen als andere mensen, gewoon om te ervaren hoe dat voelt. Toch komen er geen tranen, het lukt me niet te lachen."Verbijsterend is het te zien dat de meest elementaire gevoelens niet aangeboren zijn, maar aangeleerd moeten worden. En als ze wel aangeboren zijn, dan kunnen ze onderdrukt of vernietigd worden [4] als men de omstandigheden vanaf de geboorte totaal onder controle heeft. Omstandigheden: door voortdurende honger raken mensen uitgeput, weerloos, kan men straffen met nog minder eten, of belonen (voor verklikken van medegevangenen) met ietsje meer eten of minder zwaar werk. En verder grof geweld gebruiken. Alle emoties worden onderdrukt. Ook de bewakers werden beloond door hun superieuren als ze een gevangene zgn. betrappen op poging tot ontsnapping. Ook bij de bewakers moeten normale menselijke emoties onderdrukken door het systeem. Medelijden met gevangen was verboden. Wat is empathie? We zitten empathie bij proefpersonen te meten (EQ) alsof de omgeving en de opvoeding er niet toe doen.
Mensenrechten
Omdat dit boek over het leven van één persoon gaat, is het beter in staat dan welk rapport van Amnesty of mensenrechtenorganisatie dan ook, wat het is wanneer mensenrechten geschonden worden. En wat het met mensen doet.
Referentiekader
We leven in het rijke westen en onze referentiekaders zijn nogal versmald -op zijn zachtst gezegd-. Ik lees dat er een 6,3 kilo zwaar kookboek The Big Fat Duck Cookbook (€ 175,-) is uitgebracht! Waar zijn we mee bezig? Boeken met titels als Hoe wordt ik gelukkig? We leven notabene in één van de rijkste landen ter wereld, we hebben democratie, we hebben een rechtsstaat, we leven in vrijheid, we worden in de loop der generaties steeds ouder [5], we kennen geen honger, integendeel, we kunnen zoveel consumeren als we maar willen, ieder winkelcentrum heeft tientallen eetgelegenheden, etc. Gezien al die gunstige omstandigheden in het rijke Westen is het teleurstellend dat we er nog niet in geslaagd zijn een samenleving tot stand te brengen met 'Vrijheid, gelijkheid, broederschap' (zie de zeer geslaagde recent uitgezonden 3-delige documentaire van politicoloog Pieter Hilhorst). Er gaat wel eens iets fout in ons rijke westen, maar dat soort dingen moet je in het juiste perspectief kunnen plaatsen. 'Vlucht uit kamp 14' helpt daarbij.
- Vis Noch Vlees actie ontlokt felle protesten onder linkse omroepmedewerkers blog 30 mei 2011
- De Washington Post heeft een interactief kaartje van de 5 grootste kampen.
- In de Bijlage staan 'De tien wetten van Kamp 14'. Die geven een goede indruk van de omstandigheden waaronder de gevangen moeten 'leven'.
- Ik weet ook wel dat er 'probleemgezinnen' zijn, waar kinderen uit huis geplaatst worden in pleeggezinnen of tehuizen. Ook die kinderen zijn emotioneel beschadigd, maar zijn er relatief veel beter aan toe dan kinderen in kamp 14 waar er niemand is die het goed met ze voor heeft, zeker de overheid niet.
- Enorm verschil levensverwachting Noord en Zuid Korea blog 2 jan 2012
Veel van de verhalen zullen nog lang na het lezen van het boek in je geheugen blijven zitten en van tijd tot tijd weer naar boven komen door allerlei associaties.
0 comments:
Post a Comment