Darwin schreef over empathie maar gebruikte het woord sympathie

Charles Darwin gebruikte het woord 'empathie' (empathy) niet. Hij kende het woord waarschijnlijk niet omdat het in zijn tijd niet gangbaar was. Hij gebruikte wel het woord 'sympathie' (sympathy). Het interessante is dat hij in een aantal gevallen het woord sympathie gebruikte in een betekenis die wij tegenwoordig empathie zouden noemen.
Dat men in Darwin's tijd het woord empathie niet of nauwelijks gebruikte concludeer ik uit Google's Ngram Viewer. Dat is een tool waarmee eenvoudig het gebruik van willekeurige woorden in de boeken onderzocht kan worden. Ik blogde er 17 jan 2011 over.  Het woord empathy werd vóór 1910 niet gebruikt. Daarna begon het gestaag toe te nemen. Zie grafiek (klik voor vergroting):

'Empathy' gebruik volgens Ngram Viewer 1859 - 2000

Met de Ngram Viewer kun je makkelijk grafieken maken. 

Fig. 18. Chimpanzee disappointed

Maar wil je meer, dan is de Darwin Online de aangewezen website. Daar kun je snel en eenvoudig de hele tekst van al Darwin's boeken doorzoeken. Het woord sympathy komt 58x voor in The Descent of Man (exclusief index). Op zich de moeite waard om te onderzoeken, en ik kom daar misschien nog eens op terug, maar ik beperk me nu tot Expression of the emotions in man and animals (1872) (waarin sympathy  28x voorkomt) omdat het mij –vooralsnog– het meest relevante boek lijkt. Ik geef ook geen volledige inventarisatie van alle gevallen (het zou kunnen uitgroeien tot een jarenlang durend promotieonderzoek!). Ik geef hier alleen enkele voorbeelden waarin Darwin het woord sympathie duidelijk gebruikt in één van 8 betekenissen van empathie zoals ik hier blogde (23 okt).

Op p. 217 schrijft Darwin:

"Sympathy with the distresses of others, even with the imaginary distresses of a heroine in a pathetic story, for whom we feel no affection, readily excites tears."

Dit lijkt mij een geval van Empathie-7: Feeling distress at witnessing another person's suffering. Dit lijkt mij van toepassing omdat Darwin het heeft over tranen. Darwin vervolgt:

"So does sympathy with the happiness of others, as with that of a lover, .."

Dit lijkt mij een geval van Empathie-3: Coming to feel as another feels. In feite lijkt Empathie-7 een speciaal geval van Empathie-3. Zo kun je je ook blij voelen als de ander blij is. Ook dat lijkt mij een speciaal geval van Empathie-3, maar heeft geen aparte naam. Maar dit terzijde. Grappig is ook de mogelijke verklaring die Darwin oppert:

"The feeling of sympathy is commonly explained by assuming that, when we see or hear of suffering in another, the idea of suffering is called up so vividly in our own minds that we ourselves suffer." (218)

Mooi gezegd. Dus: het lijden van de ander wordt zo intens beleefd, dat jezelf ook lijdt, mee-lijdt, mede-lijden.

Darwin's oproep tegen wreedheid
Rondkijken op de site Darwin Online kan nog wel eens iets onverwachts opleveren.  Zo vond ik een pamflet ('An appeal') waarin Darwin oproept om onmiddellijk te stoppen met het zetten van klemmen om 'schadelijke' wilde dieren te vangen. De dieren, bv een konijn, een vos, die met hun poot vast komen te zitten in de klem, en waarbij de poot verbrijzeld wordt, lijden urenlang –soms dagenlang– ondragelijke pijnen voordat ze aan hun einde komen. Darwin vond dat wreed en een gebrek aan beschaving! Dat moet stoppen! Let wel: Darwin is zogenaamd de man van the struggle for existence, de strijd om het bestaan... Dat wil dus helemaal niet zeggen dat hij een voorstander van wreedheid ten opzichte van dieren was!

Verder vond ik nog iets heel interessants dat ook nog actueel is. Daar zal ik binnenkort over bloggen. Even geduld aub.

• Facebook
• Twitter
• StumbleUpon
• Digg
• Delicious
• Reddit
• Technorati