 |
| Rechts: makaak, vastgeklemd tussen electronica, pakt een pinda aan. Experiment in het kader van spiegelneuronen onderzoek (foto uit youtube lezing van Marco Iacoboni ) |
De empathie paradox
Het paradoxale bestaat hierin dat onderzoekers die empathie bij mens en dier onderzoeken bij apen hersenoperaties doen, die bij mensen om ethische redenen onacceptabel zijn. Dit geeft geen blijk van empathie voor dieren. Hoe is het voor een makaak om een (potentieel schadelijke) hersenoperatie te ondergaan?
Als extra paradoxaal element proberen onderzoekers het bewijs voor het bestaan van empathie bij de mens gedeeltelijk op onethische experimenten met dieren te baseren. Kan het nog paradoxaler? Dieren waarvan ze zelf aangetoond hebben dat die spiegelneuronen en empathie bezitten. Hoe kun je het bewijs voor je eigen empathie baseren op onethische experimenten met dieren? Daarmee bewijs je toch dat je geen empathie hebt?
Wilder Penfield
Volledigheidshalve: het gaat niet alleen om on-ethische experimenten met dieren, maar ook met mensen. Wilder Penfield (1891 – 1976) behandelde epilepsie patiënten door die delen van de hersenen weg te halen die epilepsie leken te veroorzaken. Hij vroeg zich af of bepaalde functies werden verstoord bij verwijdering van hersendelen. Hij merkte op dat jonge kinderen opvallend goed herstelden, ook als Penfield grote hoeveelheden hersenweefsel wegnam [!] ontwikkelden ze relatief normale mentale vermogens. Haalde je vergelijkbare hoeveelheden weg uit het volwassen brein, dan had dat rampzalige gevolgen." [!] (p.166). Een on-ethisch en on-empathisch experiment. Keysers laat dit passeren zonder commentaar. Empathie? Medische ethiek? Moraal?
De duistere kunst van het onderdrukken van empathie
"Het verleden van mensen met psychopathie vertoont volop gedrag dat anderen schade berokkent. ... Vaak zijn ze wreed tegenover dieren, veel wreder dan andere kinderen op die leeftijd." (p.251). Volgens dat criterium zijn empathie-onderzoekers die proefdieren aan wrede experimenten onderwerpen, ook psychopathen. Dit zullen we maar niet letterlijk nemen. Immers, het gaat hier niet om wreedheid als doel op zich, maar om wreedheid als neven-effect van wetenschappelijk onderzoek. Maar, voelt een dier minder pijn en stress als het voor de wetenschap is? In ieder geval weten die onderzoekers hun empathie met hun proefdieren behoorlijk te onderdrukken. Anders kun je die experimenten toch niet doen? Feit is dat nergens in het boek Keysers het betreurt dat hij dieren aan wrede experimenten moet onderwerpen. Ik zie geen schuldgevoel. Een aantal pagina's verder schrijft hij over de psychopaat: "iets in hem maakt dat hij zonder schuldgevoelens anderen kwaad doet" (p.257). Vallen zijn empathische proefdieren niet onder die "anderen"?
Wat ons moreel maakt
Wat alles nog wranger maakt, is dat een onderzoeker als Keysers op het eind van het boek concludeert: "Wat ons moreel maakt is niet alleen ons vermogen tot empathie, maar ons onvermogen om empathie het zwijgen op te leggen." (p.255).
Onderzoekers als Keysers zitten in een lastig parket: ze propageren empathie als oplossing voor een betere samenleving en hebben het beste voor met 80% van de mensheid, maar in hun laboratoria doen ze experimenten met dieren die ze nooit zouden doen met hun eigen trouwe viervoeter.
Zie vorige blog: En dan andermaal: is empathie met dieren geen onzinnig idee?
Er is ook een serie interviews met Christian Keysers op youtube over zijn boek.
Hier is het totale interview: hier zegt hij nog een keer: "obviously we cannot put electrodes into the brains of people" (0:16:06). Impliciet zegt hij dus: wat ethisch niet mag bij mensen mag wel bij dieren (apen). Let op: "obviously": het is vanzelfsprekend. Je hoeft dat niet uit te leggen. Keysers erkent dat ook ratten empathie hebben (0:30:50) en dat empathie niet iets unieks menselijks is maar iets dat we delen met onze naaste verwanten. Keysers maakt vervolgens helaas niet de (voor de hand liggende) stap naar zijn proefdieren!
0:53:00 Keysers geeft voorbeeld van kras op auto: je voelt de pijn (maar het gaat om dode dingen!) dan zou je je toch zeker ongemakkelijk moeten voelen als je invasieve experimenten op dieren ziet? Een worm of een groente verdient onze empathie! (0:53:34).
update: 2 okt
Postscript 17 Oct 12
Op het blog van Jan Riemersma wordt gelinkt naar deze blogpost:
"Bijzonder goed opstel van Gert Korthof over de inconsistentie van wetenschappelijk onderzoek, zie: empathie "
Aardig, maar het gaat natuurlijk niet om inconsistentie in wetenschappelijk onderzoek in het algemeen! Kankeronderzoekers hebben niet of minder last van die inconsistentie dan emapthie onderzoekers.
0 comments:
Post a Comment